Sınıf:
Ünite:
Konu:
CANLILAR DÜNYASINI GEZELİM, TANIYALIM
CANLILARIN ORTAK ÖZELLİKLERİ
*Solunum yaparlar.
*Boşaltım yaparlar.
*Hareket ederler.
*Çoğalırlar(ürer).
*Beslenirler.
*Büyür ve gelişirler.
*Etkiye karşı tepki verirler.
*Ölürler.
Neden Sınıflandırma?
•Dünyada bir buçuk milyon canlı türü tanımlanmıştır.
•Ancak bilim insanları on milyon civarında canlı türü olduğunu düşünmektedir.
•Canlıları benzer özelliklerine göre gruplama birçok canlı çeşidi hakkında bize bilgi vermektedir.
•Sınıflandırma yapılmasaydı canlıları tanımak ve öğrenmek çok zor olurdu.
CANLILAR SINIFLANDIRILIRKEN
Dikkate Alınan Benzer Özellikleri
•1. Hareket
•2. Beslenme
•3. Çoğalma
•4. Solunum
•5. Hücre Yapıları
CANLILAR DÖRDE AYRILIR
•1. Bitkiler
•2. Hayvanlar
•3. Mantarlar
•4. Mikroskobik Canlılar
BİTKİLER
• Soluk alıp vermemiz için gerekli oksijeni ürettiklerinden yaşamın temelini oluştururlar.
• İnsanların ve hayvanların en önemli besin kaynağınıdır.
• Kara, deniz ve hatta çöllerde olanları vardır.
Örnek: Kara Bitkileri ( elma, papatya, çam, vs...), Su Bitkileri (nilüfer, saz, kamış, vs...)
BİTKİLERİ SINIFLANDIRALIM
Kök, gövde, yaprak, çiçek gibi kısımlarına bakılarak bitkiler ikiye ayrılır:
1. Çiçeksiz Bitkiler
2. Çiçekli Bitkiler
1. Çiçeksiz Bitkiler
•Genelde ilkel bitkilerdir.
•Çiçekleri yoktur.
•Tohum oluşturmazlar
•Sporla çoğalırlar.
•Sayıları çiçekli bitkilere göre daha azdır.
•Göllerde, bataklıklarda,nemli topraklarda ve ağaç gövdelerinde yaşarlar.
KARA YOSUNU
•Gerçek kökleri yoktur.
•Nemli topraklarda , taş aralıklarında , ağaç kabuklarında ve havuz kenarlarında yetişir.
•Kara yosunları bulundukları yüzeyi kadife gibi kaplar.
•Ağaçların kuzeyinde yaşadıklarından yön bulmamamızı sağlar.
EĞRELTİ OTU
•Kara yosununa göre daha gelişmiştir.
•Kök, gövde ve yaprak gibi yapıları vardır.
•Nehir göl kenarları gibi nemli yerlerde yaşar.
•Evimizde yetiştirdiğimiz aşk merdiveni de bir eğrelti otudur.
•Yenmesi halinde kansere sebep olabilir.
Ciğer Otu, At Kuyruğu ve Kibrit Otu; çiçeksiz bitkilere örnektir.
2. Çiçekli Bitkiler
•Çiçekleri,
•Hoş kokuları
•Değişik renkleriyle çevremizin süsüdürler.
•İnsanlardan böceklere kadar tüm canlıların hayatını etkilerler.
•Gelişmiş bitkilerdir.
•Kök,gövde,çiçek ve yaprağa sahiptirler.
•Çiçekleri vardır,tohum oluştururlar.
•Doğada sayıları çok fazladır.
Görevleri farklı olan kısımları;
a. Kök
b. Gövde
c. Yaprak
d. Çiçek
KÖK
•Bitkinin toprak altında kalan bölümü
•Kökler değişik şekillerde olabilir.
•Havuç Turp gibi bitkilerin köklerini besin olarak tüketiriz.
KÖKÜN GÖREVLERİ
•Bitkinin toprağa tutunmasını sağlar.
•Topraktaki suyu ve suda çözünmüş maddeleri alır.
•Bazı bitkilerde besin depo eder.
GÖVDE
•Bitkinin toprak üstünde bulunan kısımlarından biridir.
•İki çeşit gövde vardır:
1. Otsu Gövde
2. Odunsu Gövde
1.OTSU GÖVDE:
İnce
Yumuşak
Yeşil
Örnek: Bezelye, ayçiçeği, buğday ve sebzeler
Kimi bitkilerin otsu gövdesini besin olarak kullanırız. Patates ve pırasa bunlara örnek olarak verilebilir.
2.ODUNSU GÖVDE:
Kalın
Sert
Yeşil renkte değil
Örnek: Ağaçlar
Odun ve eşya yapımında kullanırız
GÖVDENİN GÖREVLERİ:
•Suyu ve suda çözünmüş maddeleri köklerden yapraklar taşımak
•Yapraklarda üretilen besini bitkinin diğer bölümlerine iletmek
•Çiçeği, meyveyi ve yaprağı taşımak
•Bitkinin dik durmasını sağlamak
YAPRAK
•Yapraklar bitkinin besin ihtiyacını karşılar.
•Genellikle renkleri yeşildir.
•Şekilleri bitkiden bitkiye değişir.
•Kaktüste diken şeklinde, böcekkapan bitkisinde kapan şeklindedir.
Yaprağın Kısımları:
a. Yaprak Ayası
b. Damarlar
c. Yaprak Sapı
YAPRAĞIN GÖREVLERİ
Besin üretmek (fotosentez)
Solunum yapmak
Terleme yapmak
Zararlı maddeleri dışarı atmak
Fotosentez Yapmak
Yeşil Bitkiler (klorofile sahiptirler)
•Havadan Karbondioksit
•Topraktan aldıkları su
•Güneş enerjisi yardımıyla birleştirir.
Fotosentez sonucunda
•Besin (basit şeker)
•Oksijen oluşur.
GÜNEŞ IŞIĞI + KLOROFİL | ||
Karbondioksit + Su |
------------->
|
Besin(Glikoz)+ Oksijen |
Solunum Yapmak
•Bütün canlılar gibi bitkiler de solunum yapar.
•Yapraklarda bulunan gözeneklerden bitki oksijen alıp karbondioksit verir.
•Bu nedenle geceleri çok bitki bulunan odalarda uyumak tehlikelidir.
•Solunum sonucunda su ve enerji açığa çıkar
Besin(Glikoz)+ Oksijen |
------------->
|
Karbondioksit + Su |
Terleme
•Bitkiler topraktan aldıkları suyun tamamını kullanmazlar
•Fazla suyu yapraklarındaki gözeneklerden dışarı atarlar.
•Terleme hava sıcaklığının etkisiyle gerçekleşir.
•Bitkinin güneş ışığı alması terlemeyi hızlandırır.
Zararlı Maddeleri Dışarı Atma
•Yaprak dökülmesi sayesinde zararlı maddelerin dışarı atılmasını sağlar.
•Yapraklar; gerçek anlamda bir kimya fabrikası, birer labortuvardan farksızdırlar.
•Bitkilerin yaşamaları için en vazgeçilmez parçaları, nefes alıp veren, terleyen, bitkiyi besleyen birer solunum organıdırlar.
ÇİÇEK
ÇİÇEĞİN KISIMLARI
a. Çiçek Sapı
b. Çiçek Tablası
c. Çanak Yaprak (Çiçeği dışarıdan çevreleyen bölümdür.)
d. Taç Yaprak (Parlak renkli ve güzel kokulusuyla böceklerin dikkatini çeker.)
e. Erkek Organ (Çiçek Tozları (Polen) Burada Üretilir )
f. Dişi Organ (Tohumun Oluştuğu Kısımdır)
Çiçeğin Görevleri
Tozlaşma ile üremeyi (çoğalmayı) sağlar.
Yumurtalık kısmından meyve oluşur.
Diğer canlıların besin ihtiyacını karşılar
Tozlaşma ve Döllenme
İLGİNÇ BİTKİLER
Venüs bitkisi:
•En az hayvanlar kadar iyi "avlanan" bitkilerdendir.
•Üzerinde dolaşan böcekleri yakalar ve bunlarla beslenir.
• Kendine yiyecek arayan bir sinek, birden bire oldukça cazip bir bitki ile, yani Venüs'le karşılaşır.
•Bitkiyi cazip kılan şey, yapraklarının dikkat çekici kırmızı rengi ve daha da önemlisi, bu yaprakların çevresindeki bezlerden salgılanan şeker kokulu salgıdır.
•Kokunun dayanılmaz cazibesine kapılan sinek fazla tereddüt etmeden bu ilginç bitkinin üzerine konar.
•Yiyecek kaynağına doğru ilerlerken bitki üzerindeki zararsız görünümlü tüylere de ister istemez dokunur.
•Kısa süre sonra bitki aniden kapanıverir.
•Sinek, ansızın üzerine sımsıkı kapanan bir çift yaprağın arasında sıkışıp kalır.
•Venüs bitkisi biraz sonra "et eritici" sıvısını salgılamaya başlayacak
•Kısa süre içinde sineği bir tür pelteye dönüştürecek, sonra da emerek tüketecektir.
Alıntı: http://www.dersdoktoru.com/default.asp?sayfala=dersnotugoster&id=160&der...