Sınıf:
Ünite:
İklim ve Hava Hareketleri
Atmosfer Nedir?
Dünya'yı dıştan saran hava katmanına atmosfer adı verilir. Atmosfer, canlıların yaşaması için gereken gazları bulundurur. Dünya'nın sıcaklığının belli değerlerde kalmasını ve Güneş'in zararlı ışınlarının tutulmasını sağlar.
Atmosfer Nelerden Oluşur?
Atmosfer; %78 azot (N2), %21 oksijen (O2) ve %1 diğer gazlardan (CO2, su buharı vb.) oluşur.
Hava Olayı Nedir?
Atmosferde meydana gelen değişimlere hava olayı adı verilir.
Atmosferde her zaman bulunan fakat miktarı değişebilen su buharı, atmosferin %1'lik kısmının içinde yer almasına rağmen hava olaylarının gerçekleşmesinde etkilidir.
Hava Olayları Nelerdir? Hava Durumu Nedir?
Hava olayları; Güneş'ten gelen ısı enerjisine bağlı olarak oluşan basınç, rüzgâr, nem ve sıcaklık gibi değişkenlerdir.
Belli bir bölgede ve kısa zaman dilimlerinde etkili olan hava olaylarına hava durumu denir.
Atmosferi oluşturan gazlar, ağırlıklarından dolayı yeryüzünde basınç oluşmasına sebep olur.
Güneş'ten gelen ısı enerjisinin miktarına bağlı olarak atmosferdeki ısınma farklı olabilir ve bunun sonucunda yeryüzünde alçak basınç veya yüksek basınç alanları oluşur.
Yüksek Basınç Alanının Sonuçları Nelerdir?
Isı vererek soğuyan havanın yoğunluğu artar ve aşağı doğru hareket eder. Bu durumda havanın yeryüzüne yaptığı basınç artar ve yüksek basınç alanı oluşur.
- Alçaltıcı hava hareketleri görülür.
- Hava açıktır.
- Yağış görülmez.
Alçak Basınç Alanının Sonuçları Nelerdir?
Isınan havanın yoğunluğu azalır ve yükselir. Bu durumda havanın yere yaptığı basınç da azaldığı için alçak basınç alanı oluşur. Yükselen hava giderek soğur ve yoğuşur.
- Yükseltici hava hareketleri görülür.
- Hava bulutludur/sislidir.
- Yağış görülme ihtimali fazladır.
Basınç Nelere Bağlıdır?
Basıncın yeryüzündeki dağılışı aynı değildir. Yerçekimi, sıcaklık, yükselti ve Dünya’nın günlük hareketi basınç türlerinin oluşumunda etkilidir.
Rüzgar Nedir?
Yüksek basınç alanından alçak basınç alanına doğru gerçekleşen yatay yönlü hava hareketine rüzgâr denir.
Rüzgar Nasıl Oluşur?
Yukarıdaki görselde verilen bölgelerden B bölgesi, A bölgesine göre yüksek basınç alanıdır ve B bölgesinden A bölgesine doğru rüzgâr oluşumu gerçekleşir.
Rüzgar Çeşitleri Nelerdir?
Rüzgârlar, hızına ve çevreye etkilerine göre farklı isimler alır. Yel, meltem, fırtına, hortum ve kasırga bunlardan bazılarıdır.
Rüzgar Neyle Ölçülür?
Rüzgârın hızını, kuvvetini ve hatta yönünü ölçmek için anemometre (yelölçer) adı verilen araçlar kullanılır.
Nem Neyle Ölçülür?
Atmosferdeki su buharına nem adı verilir. Havanın nemini ölçmek için higrometre adı verilen araç kullanılır.
Yağış Türleri Nelerdir?
Atmosferdeki nemi oluşturan su buharı yoğunlaşarak yağmur, kar, dolu, kırağı veya çiy olarak yeryüzüne döner.
Yağmur Nedir?
Su buharı atmosferde soğuk havayla karşılaştığında yoğuşup sıvı olarak yeryüzüne düşer. Buna yağmur denir.
Kar Nedir?
Su buharı atmosferde daha soğuk havayla karşılaştığında buz kristallerine dönüşür. Bu buz kristalleri birleşerek kar tanelerini oluşturur. Oluşan bu kar taneleri yeryüzüne iner. Bu olaya kar denir.
Dolu Nedir?
Isınıp yükselen hava içindeki su buharı, ani soğuma nedeniyle aniden yoğunlaşır ve buz kütleleri şeklinde donar. Buna dolu denir. İri taneli dolu tarım ürünlerine, araçlara ve yapılara genelde zarar verir.
Çiy Nedir?
Yeryüzüne yakın su buharının özellikle sabah saatlerinde soğuk nesneler üzerinde yoğunlaşarak oluşturduğu su damlacıklarına çiy denir.
Kırağı Nedir?
Yeryüzüne yakın su buharının, havanın çok soğuk olduğu zamanlarda sıvı olmadan doğrudan buz kristallarine dönüşmesiyle kırağı oluşur.
Sis Nedir?
Yerle temas eden hava içindeki su buharının yoğuşması veya donarak kristalleşmesi sonucu ortaya çıkan çok küçük su damlacıkları veya buz kristalleri sis oluşturur.
Meteoroloji ve Meteorolog Nedir?
Atmosfer içinde meydana gelen tüm hava olaylarını ve değişimleri inceleyen, bu olay ve değişimlerin ortaya çıkardığı sonuçları inceleyerek hava tahminlerini yapan bilim dalına meteoroloji denir.
Meteoroloji uzmanlarına da meteorolog adı verilir.
İklim Nedir?
Dünya'nın herhangi bir bölgesinde uzun yıllar (35-40 yıl) boyunca gözlemlenen tüm hava olaylarının ortalamasına iklim denir.
Klimatoloji ve Klimatolog Nedir?
İklimlerin yayılışlarını, insan ve çevre üzerine etkilerini neden-sonuç ilişkisi içinde inceleyen bilim dalına klimatoloji (iklim bilimi) denir.
İklim bilimi ile uğraşan bilim insanına ise klimatolog (iklim bilimci) adı verilir.
Ülkemizdeki İklim Tipleri Nelerdir?
Ülkemizde;
- Karadeniz iklimi
- Karasal iklim
- Akdeniz iklimi
olmak üzere üç büyük iklim çeşidine rastlanır.
Karadeniz İkliminin Genel Özellikleri Nelerdir?
Karadeniz iklimi, her mevsim yağış alabilen, yaz ve kış ayları arasında sıcaklık farkının az olduğu iklim türüdür. Doğal bitki örtüsü ormandır.
Karasal İklimin Genel Özellikleri Nelerdir?
Karasal iklim, kışları soğuk ve kar yağışlı, yazları kurak olan iklim türüdür. Yaz ve kış ayları arasındaki sıcaklık farkı fazladır. Doğal bitki örtüsü bozkırdır.
Akdeniz İkliminin Genel Özellikleri Nelerdir?
Akdeniz iklimi; kışları yağışlı ve ılık, yazları sıcak ve kuraktır. Doğal bitki örtüsü ise genellikle bodur ağaç ve çalılardan oluşan makilerdir.
Dünya’da İklim Çeşitleri
Dünya üzerinde farklı iklim tipleri vardır; birkaç örnek verecek olursak: Ekvatoral İklim, Çöl İklimi, Tropikal İklim, Muson İklim, gibi.
İklim ve Hava Olayları Arasındaki Farklar Nelerdir?
| İklim | Hava Olayları |
| Oldukça geniş bir bölgede uzun yıllar boyunca değişmeyen ortalama hava şartlarıdır. | Belirli bir alanda belirli ve kısa süre içerisinde etkili olan hava şartlarıdır. |
| Günlük hava olaylarının 35-40 yıllık ortalama veri sonuçlarıdır. | Kısa zaman aralıklarında yapılan gözlem sonuçlarının yorumlanmasıdır. |
| Kesin sonuçlardır. | Tahminî sonuçlardır. |
| İklim ile ilgilenen bilim dalı klimatolojidir. | Hava olayları ile ilgilenen bilim dalı meteorolojidir. |
| Alanında çalışma yapan bilim insanına klimatolog denir. | Alanında çalışma yapan bilim insanına meteorolog denir. |
Küresel İklim Değişikliği Nedir?
Atmosferde bulunan metan (CH4), karbondioksit (CO2), azotdioksit (NO2) ve kükürtdioksit (SO2) gazları, Güneş'ten gelen ısının bir kısmını tutarak Dünya'nın aşırı soğumasını önleyen sera gazlarıdır.
Bu gazların atmosferdeki miktarının artması, sera etkisinin artmasına ve bununla birlikte yerkürenin sıcaklığının yükselmesine sebep olur. Buna bağlı olarak da küresel iklim değişikliği gerçekleşmektedir.
Küresel İklim Değişikliğinin Sonuçları Nelerdir?
Küresel iklim değişikliği; kuraklık, su kaynaklarının azalması, meteorolojik afetler, tarıma dayalı ekonomilerin zarar görmesi gibi sorunları beraberinde getirmektedir.
Küresel İklim Değişikliğine Karşı Alınabilecek Önlemler Nelerdir?
- Fosil yakıt (petrol, kömür, doğal gaz) kullanımını azaltmak
- Enerji ihtiyacını yenilenebilir kaynaklardan karşılamak
- Ağaçlandırma çalışmaları yapmak ve orman tahribatını engellemek
- Fabrika bacalarında filtre kullanmak
- Uluslararası anlaşmalar ile ortak çalışmalar yapmak
- Diğerleri
KYOTO Protokolü Nedir?
Kyoto Protokolü sanayileşmiş ülkelerin sera gazı emisyonlarını azaltma taahhütlerini daha katı hale getirmekte ve bu azaltımın belirli zaman dilimleri içinde gerçekleşmesini öngörmektedir.
Kyoto Protokolü 1997 yılında Kyoto'da benimsenerek 16 Mart 1998 tarihinde New York'ta imzaya açılmıştır. Şu ana kadar 84 taraf ülke tarafından imzalanan Protokol, henüz yürürlüğe girmemiştir.
 |
KONUYLA İLGİLİ KAZANIM SORULARINA BURADAN ULAŞABİLİRSİNİZ |
KONU ANLATIM VİDEOSU:
