Bölüm 1: Işığın Soğurulması ve Yansıması Konu Özeti

-A A +A

Işık Renkleri

Güneş’ten gelen ışık beyaz ışık olarak adlandırılır ve tüm ışık renklerinin birleşmesinden oluşur. Beyaz ışığı oluşturan renklerden kırmızı, yeşil ve mavi ana ışık renkleri ya da temel ışık renkleri olarak tanımlanır ve bu üç rengin birleşmesi beyaz ışığı oluşturur. Diğer tüm renkler de bu ışık renklerinin aynı ya da farklı miktarlarda birleşmesi ile oluşur. Bunun gibi, ana renkleri oluşturan magenta, sarı ve cyan renkleri birleştirildiğine de yine beyaz ışık elde edilir. Hatta tüm ışık renkleri aradaki farklı tonlarına kadar açılabilir. Ama sonuç olarak tüm ışık renkleri birleştiğinde beyaz ışık elde edilir. Aşağıdaki resimde ana renkler ve bu ana renklerin eşit miktarda birleşmesi ile oluşan ara renkler ve tüm renklerin birleşmesi ile oluşan beyaz ışığın gösterimi verilmiştir.

Ana Renkler ve Renk Karışımları
Görsel 1. Ana Renkler ve Renk Karışımları

Maddelerin Renkli Görünmesi

Çevremizde gördüğümüz tüm maddeleri üzerlerine gelen ışığı yansıttıklarından dolayı görürüz. Ortamda ışık yoksa maddelerden yansıyan ışık olmaz ve maddeleri göremeyiz. Aynı şekilde, maddelerin farklı renklerde görülmesi yansıttıkları ışık renklerine bağlıdır.

Bir madde ya da cisim, üzerine gelen beyaz ışığın tümünü yansıtıyorsa beyaz, hiç birini yansıtmıyor ve gelen tüm ışık renklerini soğuruyorsa siyah görünür. Mavi ve yeşili soğurup kırmızıyı yansıtıyorsa kırmızı, kırmızı ve yeşili soğurup maviyi yansıtıyorsa mavi, kırmızı ve maviyi soğurup yeşili yansıtıyorsa yeşil renk görünür. Ayrıca bir madde, üzerine gelen ışıktaki kırmızı ve yeşili yansıtıyorsa bu iki rengin karışımı olan sarı, mavi ve yeşili yansıtıyorsa bu iki rengin karışımı olan cyan, kırmızı ve maviyi yansıtıyorsa bu iki rengin karışımı olan magenta renginde görünür.

Işık Altında Cisimler Yansıttıkları Işığın Renginde Görünürler
Görsel 2. Işık Altında Cisimler Yansıttıkları Işığın Renginde Görünürler (Büyütmek İçin Resme Tıklayınız)

Maddelerin Renkli Işık Altında Görünümü

Maddeler, üzerlerine gelen ışık içindeki hangi renkleri yansıtırsa o renk görünür. Kırmızı bir çiçek, beyaz ışık içindeki kırmızı ışığı yansıtıp yeşil ve mavi ışığı soğurduğundan kırmızı görünür. Peki, gelen ışık renkli olursa ne olur? Işığın cisimden yansıma ve soğurulma kuralları değişmeyeceği için, kırmızı çiçek yine üzerine gelen ışığın içindeki kırmızıyı yansıtacaktır. Eğer üzerine gelen ışık içerisinde kırmızı yoksa ışığı yansıtmadan tamamını soğurup siyah görünecektir. Aşağıdaki tabloda farklı renkteki cisimlerin farklı renklerde ışıklar altındaki görünen renkleri verilmiştir.

Renkli Cisimlerin Renkli Işık Altındaki Renkleri
Görsel 3. Renkli Cisimlerin Renkli Işık Altındaki Renkleri (Büyütmek İçin Resme Tıklayınız)

Işığın Soğurulması

Soğurulma, bir madde üzerine gelen ışınların yansıtılmayarak tutulmasına denir. Maddelerin ışığı soğurması, maddelerde sıcaklık artışına sebep olur. Koyu renkli yüzeyler, ışınların büyük bir miktarını soğurur, çok az bir kısmını da yansıtır. Açık renkli yüzeyler ise ışınların çoğunu yansıtırken çok az bir kısmını soğurur.

Koyu Renkli Cisimler Işığı Soğurur - Açık Renkli Cisimler Yansıtır
Görsel 4. Koyu Renkli Cisimler Işığı Soğurur - Açık Renkli Cisimler Yansıtır

Bu nedenle koyu renkli maddelerin sıcaklığı güneş altında daha fazla artarken açık renk maddelerin sıcaklığı daha az artar. Bu nedenle sıcak yaz günlerinde açık renkli kıyafetler giyerek daha serin, soğuk kış günlerinde ise koyu renkli kıyafetler giyerek daha sıcak hissedilir.

Günlük Yaşamda Yansıma ve Soğurulma: Gökyüzünün mavi ve kırmızı görünmesi

Güneş’ten gelen ışığın rengi beyaz ise, gökyüzü neden mavi görünüyor? Işığın ortamda farklı parçacıklarla etkileşerek dağınık bir şekilde etrafa yansıması saçılma olarak adlandırılır. Güneş’ten gelen ışınların atmosferdeki gaz ve tozlarla etkileşerek saçılır. Mor ışık en fazla enerjiye sahip olan ışıktır ve ışığın enerjisi, rengi mordan kırmızıya gittikçe azalır. Gelen ışının enerjisi ne kadar fazla ise saçılma miktarı o kadar fazla olur. Buna göre, enerjisi daha az olan sarı, kırmızı gibi renler daha az saçılarak yoluna devam eder. Mor ve mavi ise atmosferdeki gaz ve tozlara çarparak saçılır. Sonuç olarak, gökyüzüne baktığımızda, taneciklerden saçılan mavi rengi görürüz. Aslında mor ışınlar mavi ışınlardan daha çok saçılır, fakat insan gözü mavi renge daha duyarlı olduğu için gökyüzünü mor değil, mavi renkte görürüz.

Gökyüzünün Mavi Görünmesi
Görsel 5. Gökyüzünün Mavi Görünmesi (Büyütmek İçin Resme Tıklayınız)
Beyaz ışığı oluşturan renklerden, mor ve mavi ışık atmosferde daha çok saçılır ve gökyüzü mavi renk görülür.

Dünya’nın kendi etrafında dönmesinden dolayı Güneş ışınlarının atmosfere geliş açısı değişir. Akşama doğru ya da Güneş yeni doğarken Güneş’ten gelen ışınlar en eğimli açıyla gelirler ve atmosferde çok daha uzun yol alarak yeryüzüne ulaşır. Işığın aldığı yol arttığından, atmosferde daha çok saçılan mavi ve mor ışık yeryüzüne ulaşamadan atmosfere yayılır. Daha az saçılan kırmızı ve sarı ışık ise yeryüzüne ulaşır. Bundan dolayı Güneş batarken ya da doğarken gökyüzünü kırmızı görürüz.

Deniz ve okyanusların mavi renk görünmesi

Deniz ve okyanuslar sulardan oluşur. Suyun bir rengi yoktur fakat deniz ve okyanuslar genellikle mavi olmak üzere renkli görünürler. Bunun birçok nedeni vardır.

Sığ denizlerde (genellikle 5 metreye kadar) Güneş’ten gelen ışınlar suyun içinden geçer ve tabana ulaşır. Tabandan geri yansıyan ışınlar sudan çıkarak gözümüze gelir. Bu durumda bu bölgelerde denizin rengi, taban ne renk ise o renk görünür. Çünkü ışınlar tabandaki maddelerden yansırken o maddelerin rengindeki ışınlar yansır diğer ışınlar tabanda soğurulur.

Deniz ve Okyanusların Mavi Renkte Görünmesi
Görsel 6. Deniz ve Okyanusların Mavi Renkte Görünmesi (Büyütmek İçin Resme Tıklayınız)

Derinlere gidildikçe, Güneş’ten gelen ışınların hepsi denizin içine geçemez ve enerjilerine göre soğurulmaya başlarlar. İlk olarak kırmızı daha sonra sırasıyla turuncu, mor, sarı ve yeşil soğurulur. Derinlik artıkça geriye yalnızca mavi renk kalır. Çok daha derine inildiğinde mavi renk de soğrulur ve bu derinlikte deniz ve okyanusların içi karanlık olur.

Güneşten gelerek deniz ve okyanusların içinde ilerleyen bu ışınların bazıları su içinde derinlere inmeden atmosferdeki gibi saçılır. Saçılan bu ışınlardan yine en son mavi soğurulacağından saçılıp denizden geri çıkabilen baskın renk mavi olur. Deniz ve okyanusların mavi görünmesinin asıl sebebi budur.

Bunların dışında, deniz ve okyanusların farklı renklerde görülmesine sebep olan başka durumlar da vardır. Güneş batarken gökyüzünün kızıllığını yansıtması, denizdeki alglerin, yosunların yoğun ve yüzeye yakın olması ile bu organizmaların renklerinin yansıtılması, kapalı havalarda bulutlardan gelen griliğin yansıtılması, yağmurlu havalarda karalardan gelen çamur ve toprağın su yüzeyine karışması ile toprak renginin yansıtılması gibi durumlarda deniz ve okyanuslar farklı renklerde de görülebilirler.

Güneş Enerjisi

Günlük yaşamda, Güneş ışınlarından çeşitli yöntemlerle enerji elde edilir. Güneş ışınlarının sağladığı bu enerjiye güneş enerjisi denir.

Güneş, Dünya’ya hiç durmadan ısı ve ışık sağladığından, güneş enerjisi tükenmeyen bir enerji kaynağı olarak adlandırılır. Ayrıca, güneş enerjisinin diğer enerji türlerine dönüştürülmesi sırasında çevreye herhangi bir zarar verilmediğinden, güneş enerjisi temiz ve doğa dostudur.

Güneş Enerjisinin Kullanım Alanları

Güneş enerjisi; ısınma, aydınlanma, tarım, elektrik üretimi ve su arıtımı gibi birçok alanda kullanılmaktadır. Güneş enerjisinin bu alanlarda kullanımı, hem yaşam hem de enerji tüketimindeki kazanç için önemlidir. Örneğin; Güneş’ten gelen ısı Dünyamızı ısıtarak canlılığın oluşmasını sağlarken, günlük yaşamda güneş enerjisi, farklı amaçlar için de kullanılmaktadır. Bunun bir örneği, ısıtma amacıyla çatılara kurulan güneş panelleridir. Güneş panelleri, Güneş’ten gelen ışınların soğurularak metal ince borulardan geçen suyun ısıtılmasını sağlar. Bu sayede, diğer enerji kaynaklarından elde edilen ve suyu ısıtmak için kullanılacak olan enerji tüketilmez ve enerji üretiminden kazanç sağlanır.

Güneş enerjisi, son yıllarda elektrik enerjisi üretimi için de birçok yerde kullanılmaktadır. Bunun için, çeşitli binaların dış cepheleri ya da çatıları güneş pilleri ile kaplanır. Güneş pilleri de Güneş’ten gelen enerjiyi elektrik enerjisine dönüştürür. Ayrıca, bazı sokak ve trafik lambalarında da aynı yöntem ile güneş enerjisinden elektrik enerjisi elde edilir.

Bunların dışında, güneş enerjisi suyu damıtma amacı ile de kullanılır. Örneğin, bazı teknelerde deniz suyunu içilebilir suya dönüştürmek için, Güneş’ten gelen ısı ile deniz suyu damıtılır ve deniz suyu içilebilir suya dönüştürülür.

Güneş ocakları, güneş enerjisinin kullanıldığı bir diğer örnektir. Burada, güneş enerjisi ısıya dönüştürülür ve başka bir enerji kaynağına gerek kalmadan, doğada kamp yaparken ya da tarlada çalışırken yemeklerin ısıtılması sağlanır.

Öte yandan, gelişen teknoloji sayesinde güneş panellerinin daha ucuza ve daha verimli üretilebilmesi sağlanırsa güneş enerjisinin, Dünya’nın enerji ihtiyacına olan katkısının artacağı düşünülmektedir.

İlginizi Çekebilir

Aşağıdaki içeriklerin ilgilinizi çekeceğini düşündük...


Kaynak: EBA

Benzer İçerik

Sosyal Medyada Bizi Takip Edin

Kitap Gezintisi

Zircon - This is a contributing Drupal Theme
Design by WeebPal.