Bölüm 1: Uzay Araştırmaları

-A A +A
Uzay Araştırmaları

UZAY GÖZLEMLERİ VE GÖZLEM ARAÇLARI

Teleskoplar

Üzerine gelen ışınları belirli bir noktada birleştirip uzaktaki objelerin yakın görünmesini sağlayan cihazlara teleskop denir. Dünya üzerinden uzay gözlemi için kullanılan teleskoplara yer tabanlı teleskoplar, dünya atmosferi dışından kullanılan teleskoplara ise uzay teleskopları denir. Teleskop, Hans Lippershey tarafından icat edilmiştir. Ancak teleskobu ilk defa gökyüzüne çeviren kişi Galileo Galilei’dir. Teleskoplar genel olarak optik teleskoplar (aynalı teleskop ve mercekli teleskop) ve radyo teleskoplar olarak iki gruba ayrılır.

Mercekli Teleskoplar

Işığı toplamak için içerisinde sadece özel olarak tasarlanmış merceklerin kullanıldığı teleskop çeşidine mercekli teleskop denir.

Mercekli Teleskopun İç Yapısı

Mercekli Teleskopun İç Yapısı

Aynalı Teleskoplar

Işığı toplamak için sadece küresel ayna kullanılan teleskoplara aynalı teleskop denir. Aynalı teleskoplar mercekli teleskoplara oranla daha parlak görüntü elde etmeye olanak sağlar. Ayrıca maliyetleri çok daha düşüktür. Ancak çok hassas bir tasarıma sahip oldukları için mercekli teleskoplara oranla daha fazla bakım yapmak ve dikkatli kullanmak gerekir.

Aynalı Teleskobun İç Yapısı

Aynalı Teleskobun İç Yapısı

Radyo Teleskoplar

Radyo dalgalarını toplayarak görüntü oluşturabilen teleskoplara radyo teleskopları denir. Aynalı ve mercekli teleskoplardan farklı olarak, radyo teleskoplar uzayda görünebilir ışık dışında bulunan değerli verileri toplayıp, görünür ışıkta incelememizi sağlarlar.

Işık kirliliği

İnsan yapısı aydınlatmaların yanlış yönde, yanlış miktarda, yanlış yerde ve yanlış zamanda kullanılmasına ışık kirliliği denir. Sokak lambaları, binaların aydınlatmaları, reklam panoları vb. yapay ışıklar ışık kirliliğine yol açmaktadır. Işık kirliliğini azaltmak için lambaların tasarımı iyileştirilebilir, ışık sensörleri kullanılabilir, iç mekân aydınlatmalarının dışarıyı aydınlatmaması için perde kullanılabilir.

Işık Kirliliği - Erbaa

Işık Kirliliği (Erbaa)

Gözlemevi (Rasathane)

Gözlemevi, uzayı gözlemek ve gözlemler sonucu elde edilen verileri toplamak için kurulan özel amaçlı laboratuvardır. Gözlemevleri en verimli şekilde gözlem yapılabilmesi için iyi bir konuma kurulmalıdır.

Gözlemevi (Rasathane)

TMT Gözlemevi (Rasathane)

Gözlemevlerinin kurulacağı bölgelerde;

  • Işık kirliliğinden uzak olmalıdır.
  • Havadaki nemin az olması gerekir.
  • Deniz seviyesinden yeteri kadar yüksek olmalıdır.
  • Temiz havaya sahip olmalıdır.
  • Hava koşulları uygun olmalıdır.

Roketler

Uzaya çıkabilmek için kullanılan hava araçlarına roket denir. Diğer hava araçlarından farklı olarak, roketlerin uzaya çıkabilmesi için ortamda hava bulunmasına gerek yoktur. Roketlerin içerisinde bulunan yakıtı yakmaları için gereken oksijen devasa yakıt tanklarının içerisindedir. Roketler, içerisinde bulunan yakıtı, oksijen ile yakarak yüksek basınçlı gaz oluştururlar. Bu sayede roketler yer çekimini yenebilecek büyüklükte kuvvetler oluştururlar.

İnsanları uzaya çıkarmak ve geri getirmek amacıyla tasarlanan uzay araçlarına uzay mekiği denir.

Uzay Mekiği

Uzay Mekiği

Uzay mekikleri dışında, uzay boşluğunda veri toplamak ve analiz yapmak için kullanılan uzay araçlarına uzay sondası denir.

Saturn'e Gönderilen Cassini Sondası

Saturn'e Gönderilen Cassini Sondası

Voyager, Casini 1 ve New Horizons bilinen uzay sondalarıdır.

Yapay Uydular

Bir gezegenin ya da başka bir gök cisminin etrafında belirli bir yörüngede dolanan nesnelere uydu denir. Dünya’nın veya başka bir gezegenin yörüngesine oturtulan insan yapımı nesnelere ise yapay uydu denir. Yapay uydular;

  • Bbilimsel araştırmalar
  • Haberleşme
  • Harita ve konumlama
  • Meteoroloji
  • Doğal kaynakların izlenmesi
  • Savunma sistemleri

gibi farklı amaçlarla kullanılırlar.

Türkiye’nin Uyduları

Türkiye’nin farklı amaçlara göre hali hazırda görev yapan ve görev süresini tamamlamış birden çok uydusu bulunmaktadır.

TÜRKSAT Uyduları

Haberleşme amaçlı kullanılan uydulardır. TÜRKSAT 1A, TÜRKSAT 1B, TÜRKSAT 1C, TÜRKSAT 2A, TÜRKSAT 3A, TÜRKSAT 4A ve TÜRKSAT 4B olarak toplamda 7 tane bulunmaktadır. Bunlardan sadece TÜRKSAT 3A, TÜRKSAT 4A ve TÜRKSAT 4B aktif olarak görev yapmaktadır.

TÜBİTAK Uyduları

Yer gözlem amaçlı kullanılan uydulardır. GÖKTÜRK 1, GÖKTÜRK 2, BİLSAT ve RASAT olarak toplamda 4 tane bulunmaktadır. Bu uydulardan BİLSAT ve RASAT görev süresini tamamlamış olsa da halen aktif olarak çalışmaktadır.

Uzay kirliliği

Dünya’nın yörüngesinde dönen ve artık bir işlevi olmayan, insan yapımı cisimlerin tamamı uzay enkazı olarak adlandırılır. Bu enkazın yarattığı kirliliğe ise uzay kirliliği denir. Uzay kirliliğinin temel sebepleri, görevini tamamlamış uyduların, roketlerin yakıt tanklarının ve fırlatma sonrası dağılan roket parçalarının yörüngede kalmasıdır. Uzay enkazı içerisinde saatte 28.000 km’den fazla süratle dolanan parçalar, uzay istasyonlarına ve insanlı uzay araçlarına zarar verebilirler.

Uzay Kirliliği

Uzay Kirliliği


Kaynak: EBA

Benzer İçerik

Sosyal Medyada Bizi Takip Edin

Kitap Gezintisi

Zircon - This is a contributing Drupal Theme
Design by WeebPal.