Ses Madde İle Karşılaşınca Ne Olur?

-A A +A

Bu konuda;

  • Sesin her yönde dalgalar halinde yayıldığını,
  • Sesin bir engel ile karşılaştığında yansıdığını,
  • Yankı olayının sesin yansıması sonucu oluştuğunu,
  • Bilim ve teknolojide sesin yansıması olayından nasıl yararlanıldığını,
  • Sesin yayılabilmesi için neden maddesel bir ortama gerek olduğunu,

öğreneceksiniz...

SESİN YAYILMASI

Bir ses kaynağı bulunduğu ortamda, her doğrultuda ses dalgaları oluşturur. Ses dalgalarını, suya bir taş attığımızda oluşan dalgalara benzetebiliriz.

Örneğin; metal bir yüzeye, kaşıkla vurduğumuzda ses dalgaları etrafa yayılır. Bu ses dalgaları kulak zarımızı titreştirir ve böylece sesi duymuş oluruz.

Sesin maddesel ortamdaki bu hareketine sesin yayılması denir.

Ses katı, sıvı ve gaz maddelerin bulunduğu ortamlarda oluşur ve yayılır. Ses boşlukta oluşup yayılamaz. Ses kaynağından çıkan titreşimler içinde bulunulan katı, sıvı ya da gaz ortamın atom ya da moleküllerini titreştirerek sesi bütün yönlere yayarlar.

Örneğin; uzay, boşluk olduğu için uzayda ses yayılamaz. Bu nedenle astronotlar radyo vasıtasıyla konuşurlar.

SESİN YANSIMASI

Bir ses kaynağından çevreye yayılan ses dalgaları sert bir yüzeye çarparlarsa yansırlar. Çevremizdeki seslerin bir çoğu bu yansıma sonucu duyulur.

Ses maddeyle karşılaştığı zaman yansıyabilir, maddeden geçebilir veya madde tarafından soğrulabilir. Maddenin özelliklerine bağlı olarak ses bu değişimlerin hepsini ya da bir kısmını farklı oranlarda geçirebilir.

Sesin yansıma özelliği bilim ve teknolojideki gelişmelerde de kullanılmaktadır. Örneğin araçların hızlarını ölçmeye yarayan radar cihazları, ses dalgalarının yansıma özelliğinden faydalanılarak geliştirilmiştir. Denizlerde kullanılan sonar cihazları, deniz dibinin yüzey şekillerini tespit etmede kullanılan bir araçtır ve ses dalgalarının yansımasıyla yüzey şekilleri hakkında araştırmalar yapılabilmektedir. Ultrason ile vücuda gönderilen ses dalgalarının iç organlara çarpıp yansımasıyla iç organların görüntüsü elde edilebilir. Ayrıca ultrason ile anne karnındaki bebek görüntüsü de elde edilebilmektedir. Sesin yansıma özelliğinden yararlanılarak geliştirilen araçlar, yaşamımızın pek çok alanında kullanılmaktadır.

Aynı şekilde sesin yansıma özelliğini kullanan hayvanlarda vardır.

Örneğin; balina, yunus ve yarasa gibi canlılar avlarının yerlerini sesin yansıma özelliğinden yararlanarak tespit ederler. Diğer bazı canlılar bizim duyamadığımız sesleri duyabilirler.

Sesin havada bir saniyede aldığı yol 340 metredir.

YANKI

Bir tepeye karşı bağırırsak bir süre sonra sesimizi duyabiliriz. Sesin bu şekilde tekrar duyulması bir yansıma olayıdır ve buna yankı denir. Ses, farklı uzaklıktaki birden fazla engele çarpıp geri dönerse çıkardığımız ses farklı zaman aralıkları ile birkaç kez duyulabilir.

Yankı her durumda oluşmaz. Yankının algılanabilmesi için ses kaynağı ile sesin çarparak yansıdığı engel arasında en az 17 metre uzaklık olması gerekir. Daha küçük mesafelerdeki engellerden yansıyan sesler yankı olarak algılanmaz....

SES YALITIMI ve SESİN SOĞURULMASI

Evimizdeki bir odada ailemizle sohbet ederken odadan ayrılıp diğer odalara doğru gittiğimizde seslerin yavaş yavaş azaldığını, bazı yerlerden de hiç duyulmadığını farketmişsinizdir.

Buradan sesin soğrulabileceği sonucunu çıkarabiliriz. Diğer odada iken sesi duyamamamızın sebebi, sesin şiddetinin soğurulma nedeniyle azalmasıdır.

Şiddetli ses soğurmayı azaltır. Ses, istenmeyen ve rahatsızlık hissi uyandıracak kadar şiddetli ise gürültüye neden olur.

Ses yalıtımı; yaşanan ortamı istenmeyen seslerden yalıtarak gürültünün zararlı etkilerinden korur, gürültülü alanlardan çevreye yayılan sesi azaltır. Araçların eksozlarında sesin soğurulmasını sağlayan sistemler vardır.

Her madde sesi aynı oranda soğurmaz. Örneğin ses yumuşak maddelere çarptığında daha fazla soğurulur. Ses yalıtımında  da sesi soğurma özelliği fazla olan maddeler tercih edilir.

Sinema, tiyatro, konser ve toplantı salonlarında sesin iyi işitilmesi için yansıma yapmaması istenir. Bu nedenle, ses dalgalarının yansımaması amacıyla duvarlar düz değilde girintili ve çıkıntılı yapılmalıdır, duvarlar sesi soğuracak yumuşak maddelerle (ses yalıtımı iyi olan maddelerle) kaplanmalıdır.

Bu binalar, sesin dağılım biçimi dikkate alınalark projelendirilir ve uygun biçimde dekore edilir. Bu şekilde düzenlenmiş, sesin niteliğinin bozulmadığı binalar için, akustiğin iyi olduğu söylenir.

Akustik, sesin meydana gelişi, yayılması, duyulması ve özellikleriyle ilgilenen bilim dalıdır. Eğer bir ortamda rahatsız edici bir yansıma varsa o ortamın "akustik özellikleri" zayıftır. Böyle ortamda sesin yansıtılması ve soğurulması arasında bir uyumsuzluk ve düzensizlik vardır.

Örneğin; Mimar Sinan'ın yaptığı, Eski Türk mimarisinin güzel örneklerinden olan Selimiye Camii, akustiği iyi bir yapıdır. Ses, cami içerisinde hemen her yere eşit olarak dağıtılır. Aynı şekilde antik tiyatrolar da üstü açık yapılar olmasına rağmen akustik özellikleri iyi olan mimari eserlerdir.

ÖZET OLARAK SES:

  • Bir enerji çeşididir.
  • Yansır
  • Dalgalar halinde yayılır
  • Teknolojide yaygın bir şekilde kullanılır
  • Maddelerle etkileşir.
  • Boşlukta yayılmaz
  • Maddesel ortamlarda yayılır
  • Çarptığı cismin yapısına göre farklı oranlarda yansıyabilir, iletilebilir ve soğurulabilir
  • Maden yataklarının tespiti, deprem faylarının tespiti, deniz derinliklerinin ölçümü, iç organların görüntüsünün eldesi, radar ve sonar sistemlerde kullanılır.
  •  
Benzer İçerik

Yorumlar

güzel sizin sayenizde sınav dan 100 aldım teşekkür ederim =)

süper çok beğendim elinize emeğinize sağlık...

teşekkürler sınavdan 98 aldım

Sosyal Medyada Bizi Takip Edin

Kitap Gezintisi

Zircon - This is a contributing Drupal Theme
Design by WeebPal.