Bölüm 4: Yakıtlar Konu Özeti

-A A +A

Yakıtlar ve Yakıt Türleri

Yandığında etrafına ısı enerjisi veren maddelere yakıt adı verilir. Yakıtlar; katı yakıtlar, sıvı yakıtlar ve gaz yakıtlar olmak üzere üç genel grupta toplanır.

Katı yakıtlar; odun ile linyit, antrasit ve taş kömürü gibi kömür çeşitleri katı yakıtlardandır. Odunlar, ağaçlardan elde edilir ve odunlardan elde edilen enerji düşüktür. Kömür çeşitlerinden linyit, en kısa sürede oluşan ve diğer kömür çeşitlerine göre en az ısı veren kömürdür. Antrasit ise en uzun sürede oluşan ve en çok enerji veren kömür çeşididir.

Kömür
Kömür

Sıvı yakıtlar; petrol ile petrolün işlenmesi sonucu oluşan gaz yağı, benzin ve motorin sıvı yakıtlardandır.

Petrol
Petrol

Gaz yakıtlar; doğal gaz, LPG (sıvılaştırılmış petrol gazı) ve hava gazı, gaz yakıtlardandır. Doğal gaz, yandığında katı atık oluşturmadığı için en temiz yakıt olarak kabul edilir. Hava gazı ise, kömürün kuru olarak ısıtılmasıyla oluşur ve günümüzde kullanımı yaygın değildir.

Doğalgaz
Doğalgaz / LPG

Enerji Kaynakları

Enerji kaynakları oluşma şekillerine ve kullanıldıklarında yenilenme sürelerine göre yenilenemez enerji kaynakları ve yenilenebilir enerji kaynakları olarak incelenir.

Yenilenemez Enerji Kaynakları

Tüketildiğinde yeniden oluşması çok uzun zaman alan enerji kaynakları yenilenemez enerji kaynakları olarak tanımlanır. Petrol, doğal gaz ve kömür gibi fosil yakıtlardan elde edilen enerji ile nükleer enerji yenilenemez enerji kaynaklarındandır.

Fosil Yakıtlar

Fosil yakıtlar, milyonlarca yıl önce çürüyüp toprağa karışan bitki ve hayvan kalıntılarının basınç ile sıcaklığa maruz kalması sonucunda oluşur. Kömür, petrol ve doğal gaz fosil yakıtlara örnektir. Fosil yakıtlar, elektrik üretiminin yanı sıra ulaşım araçlarında ve ısınmada da kullanılır.

Fosil yakıtlar, kullanımı sonucunda havaya karbon monoksit (CO), karbon dioksit (CO2) ve kükürt dioksit (SO2) gibi gazlar salınır. Bu gazlar hava kirliliğine sebep olarak insanların ve hayvanların solunum yollarına zarar verir. Ayrıca fosil yakıtların kullanılması sonucu oluşan bu gazlar; su kirliliği, asit yağmurları ve küresel ısınma gibi çeşitli çevre sorunlarına yol açabilir.

Yenilenebilir Enerji Kaynakları

Kullanıldıkları hâlde tükenmeyen enerji kaynaklarına yenilenebilir enerji kaynakları olarak tanımlanır. Hidroelektrik enerji, rüzgâr enerjisi, biyokütle enerjisi, jeotermal enerji ve Güneş enerjisi yenilenebilir enerji kaynaklarındandır.

Hidroelektrik Enerjisi

Hidroelektrik Enerji Santrali
Hidroelektrik Enerji Santrali

Suyun hareket enerjisinden yararlanarak elde edilen elektrik enerjisine hidroelektrik enerjisi denir. Hidroelektrik enerji santrallerinde elektrik, nehirler üzerine inşa edilen barajlar sayesinde üretilir. Hidroelektrik enerjisi üretilirken çevreye zararlı atıklar ortaya çıkmaz. Fakat hidroelektrik santraller inşa edilirken bölgedeki nehrin ve çevresindeki ekosistemlerin dengesi bozulabilir.

Rüzgâr Enerjisi

Rüzgar Türbinleri
Rüzgar Türbinleri

Rüzgârdaki hareket enerjisinden yararlanılarak rüzgâr türbinlerinde veya yel değirmenlerinde üretilen elektrik enerjisidir. Rüzgâr enerjisinin çevreye bir zararı yoktur. Rüzgâr türbinleri ile enerji üretebilmesi için rüzgâr türbinlerinin sürekli rüzgâr alan bölgelere kurulması gerekir.

Biyokütle Enerjisi

Biyodizel Döngüsü

Biyodizel Döngüsü

Mısır, şeker pancarı, şeker kamışı, ayçiçeği, soya fasulyesi gibi bazı bitkilerden, evsel ve hayvansal atıklardan elde edilen enerjiye biyokütle enerjisi denir. Örneğin kanola ve ayçiçeği bitkileri çeşitli işlemlerden geçirilerek ulaşım araçlarında kullanılan biyodizel adlı yakıta dönüştürülebilir. Bunun dışında şehirlerin çöplerinden elektrik enerjisi üretmek için çeşitli santraller kurulmaktadır. Biyokütle enerjisi kullanımı fosil yakıtlarla karşılaştırıldığında yüksek seviyelerde kirlilik ya da asit yağmuruna neden olmaz. Fakat biyokütle enerjisinin kullanımı sonucunda tıpkı fosil yakıtlardaki gibi karbon dioksit açığa çıkar. Ayrıca biyokütle enerjisi elde etmek için kullanılacak tarım ürünlerinin yetişmesi için uzun zaman ve büyük ekim alanları gerekir.

Biyodizel ve biyokütle ile ilgili bilgiye: http://www.yegm.gov.tr/yenilenebilir/biyokutle.aspx adresinden ulaşabilirsiniz.

Jeotermal Enerji

Jeotermal Enerji Kaynağı
Jeotermal Enerji Kaynağı

Jeotermal enerji ise yer kabuğunun ulaşılabilir derinliklerinde birikmiş olan sıcak su ve buhardan elde edilen enerjidir. Jeotermal enerji; elektrik üretiminde, ev ve iş yerlerinin ısıtılmasında ve çeşitli sağlık hizmetlerinde kullanılır. Bunlara rağmen jeotermal enerji kaynaklarının bulunduğu bölgelerin sayısı azdır ve bu enerji bir bölgeden başka bir bölgeye taşınamaz.

Güneş Enerjisi

Güneş Panelleri
Jeotermal Enerji Kaynağı

Güneş enerjisi, Güneş parlamaya devam ettiği sürece tükenmeyecek bir enerji kaynağıdır. Güneş enerjisi elde etmek için güneş panellerinin ve güneş pillerinin kurulumu gerekir. Güneş panellerinin kurulumunun pahalı olmasına karşın kurulumlardan sonra ucuz bir şekilde enerji üretilir ve çevre kirliliğine neden olmaz. Güneş enerjisi kullanımı sadece gün içinde yeterince Güneş alan bölgeler için daha kullanışlıdır.

Soba ve Doğal Gaz Zehirlenmeleri

Odun, kömür ve doğal gaz gibi yakıtların yakılması sonucu karbon monoksit gazı ortaya çıkar. Karbon monoksit gazı solunduğunda kana karışır ve oksijenin dokulara ulaşmasını engeller. Bu da zehirlenmelere sebep olur. Karbon monoksit zehirlenmelerinde aşırı yorgunluk, dalgınlık, baş ağrısı, baş dönmesi, bulantı, kusma, çarpıntı, kulak çınlaması ve kas krampları gibi belirtiler ortaya çıkar. Karbon monoksit zehirlenmesi önlem alınmazsa insanların yaşamını kaybetmesine neden olabilir.

Zehirlenmeleri Önlemek İçin Alınması Gereken Önlemler:

  • Soba bacalarının ev içindeki kurulumu düzgün yapılmalıdır.
  • Sobaların alt ve üst kapaklarının kapalı olup olmadığı kontrol edilmelidir.
  • Sobanın içi duman yolunu kapanacak şekilde aşırı doldurulmamalıdır.
  • Soba yakılan ortam sık sık havalandırmalıdır.
  • Borular ve bacalar düzenli olarak temizlenmelidir.
  • Boruların bağlantı yerlerinin gaz sızdırıp sızdırmadığı kontrol edilmelidir.
  • Ortamda duman detektörü bulundurulmalıdır.
  • Özellikle meteorolojinin uyarıları takip edilerek, lodos esen günlerde uygun olmayan sobalar yakılmamalıdır.

Karbon monoksit zehirlenmesi yaşanırsa, kişi ortamdan hemen uzaklaştırılmalı, temiz hava alması sağlanmalıdır. Vakit kaybetmeden tıbbi yardım alması sağlanmalıdır. Bu sürede vücut sıcaklığı da korunmalıdır.

Sınav KONUYLA İLGİLİ SORULARA BURADAN ULAŞABİLİRSİNİZ

Kaynak: EBA

Benzer İçerik

Sosyal Medyada Bizi Takip Edin

Kitap Gezintisi

Zircon - This is a contributing Drupal Theme
Design by WeebPal.