Sınıf:
Ünite:
Konu:
Isı İletkenliği
Birbirine temas eden ve farklı sıcaklıklarda bulunan iki madde arasında sıcaklığı yüksek olan maddeden, sıcaklığı düşük olan maddeye doğru ısı akışı olur. Bu aktarım, bir enerji türü olan ısının maddenin tanecikleri arasında iletilmesi ile gerçekleşir.
Isının İletilmesi
Bir noktasından ısıtılmaya başlanan maddenin ısı alan taneciklerinin sıcaklığı, dolayısıyla da hareketliliği artar. Hareketliliği artan tanecikler daha fazla titreşerek bu enerjiyi temas ettiği taneciklere, onlar da diğer komşu taneciklere aktarır. Bu şekilde devam eden ısı iletimi, maddenin tüm tanecikleri aynı hareketliliğe yani sıcaklığa ulaşana kadar devam eder.
Farklı Maddelerin Isı İletkenliği
Maddelerin ısıyı iletme özellikleri birbirinden farklıdır. Bu farklılığın oluşmasındaki en önemli etken, maddelerin tanecikli yapısıdır. Tanecikleri arasındaki boşluk miktarı az olan maddelerde ısı, hareketlilikleri artan taneciklerin çarpışarak sahip oldukları enerjiyi birbirlerine aktarmaları ile madde boyunca hızlıca iletilir. Ancak tanecikler arasındaki boşluk miktarı arttıkça, taneciklerin enerjilerini birbirlerine aktarmaları zorlaşır. Bu da madde boyunca ısının iletilmesini zorlaştırır.
Isı İletkeni ve Isı Yalıtkanı Maddeler
Isıyı iletme özelliklerinden yola çıkarak maddeler, ısı iletkeni ve ısı yalıtkanı olarak iki gruba ayrılır. Bakır, alüminyum, nikel, demir, gümüş gibi ısıyı iyi ileten maddeler ısı iletkeni maddelere; hava ve tahta gibi ısıyı iyi iletmeyen maddeler de ısı yalıtkanı maddelere örnek olarak verilebilir. Ayrıca beton, plastik ve yün gibi yapısında boşluk bulunduran malzemeler de iyi birer ısı yalıtkanıdır.
Isının Yayılma Yolları
Isı; iletim, konveksiyon ve ışıma olmak üzere 3 farklı yolla yayılır.
Isının Yayılma Yolu | Nasıl Yayılır? | Örnek |
İletim | Isının, maddeyi oluşturan taneciklerin çarpışması ile aktarılmasıdır. Maddelerin tanecikleri arasındaki boşluk miktarı arttıkça ısı iletimi zorlaşır. | Alttan ısıtılan bir tencerenin zamanla kulpunun da ısınması |
Konveksiyon | Isının, taneciklerinin yer değiştirme özelliği olan maddelerde; ısı alan taneciklerin, soğuk tanecikler ile sürekli yer değiştirmesi ile yayılmasıdır. | Alttan ısıtılan bir tencere içerisindeki suvun tamamımın ısınması |
Işıma | Isı enerjisinin maddesel bir iletim olmadan boşlukta ve saydam ortamlarda yayılmasıdır. | Ocağa temas etmeyen bir tencerenin, ocağın yaydığı ışınlar ile ısınması |
Kaynak: EBA