Sabit Süratli Hareket

Hareket ve Alınan Yol

Varlıkların bulundukları noktadan zamanla yer değiştirip başka bir noktaya gitmesi diğer bir deyişle bulunduğu konumu değiştirmesi hareket olarak tanımlanır.

Bir hareketlinin konum değiştirirken kat ettiği mesafeye alınan yol denir. Alınan yol ölçülürken hareketlinin ilk ve son konumu arasındaki kuş bakışı uzaklık değil, hareket sırasında izlenen güzergâhın uzunluğu dikkate alınır. Bu nedenle alınan yolun uzunluğu hareketlinin izlediği yola göre değişir. Alınan yol, metre (m) ve kilometre (km) uzunluk birimleri ile ifade edilir.

Sürat

Hareket eden canlı ve cansız varlıkların belirli bir zaman aralığında ne kadar yol aldığını açıklamak için kullanılan kavrama sürat denir. Bir hareketlinin sürati her birim zamanda bize ne kadar yol aldığını söyler. Örneğin, sürati 4 metre/saniye olan bir bisiklet, her saniye 4 metre yol almaktadır.

Süratin Birimi

Alınan yol genellikle metre ya da kilometre, geçen zaman ise saniye ya da saat cinsinden ölçülür. Bu nedenle süratin birimi metre/saniye (m/sn) ya da kilometre/saat (km/sa) olabilir. Biriminin değişmesinin tek nedeni ölçümün türüne bağlıdır. Mesafelerin ve sürenin kısa olduğu, hareketli cismin süratinin az olduğu durumlarda süratin birimi metre/saniye olarak kullanılır. Sürati yüksek olan cisimler için ise süratin birimi kilometre/saat olarak kullanılır. Örneğin, bir insanın ortalama yürüyüş sürati metre/saniye cinsinden verilirken, bir arabanın sürati ise kilometre/saat cinsinden verilir.

Sabit Süratli Hareket Nedir?

Hareketli bir cismin sürati, belirli bir zaman aralığında değişmiyorsa bu harekete sabit süratli hareket denir.

Sabit süratle hareket eden cisimlerin süratleri, hareketleri boyunca değişmezken, her birim zamanda aldıkları yol sabittir. Bu nedenle belirli bir süre sonunda aldıkları yol miktarı söylenebilir. Bir aracın sürati 60 km/sa ise araç her saat 60 km yol almaktadır. Bir saat sonunda araç 60 kilometre yol alırken, iki saat sonunda 120, üç saat sonunda ise 180 kilometre yol alır.

Alınan Yol - Zaman Grafiğinin Çizimi

Bir hareketlinin belirli bir zaman aralığında aldığı yol miktarları biliniyorsa, hareketlinin alınan yol - zaman grafiği çizilebilir. Hareketlinin alınan-yol zaman değerleri bir tabloda verilir. Grafiğin çizilmesi için;

• Dikey eksenin alınan yolu, yatay eksenin de zamanı ifade ettiği bir grafik çizilir.
• Eksenlerin kesiştiği nokta alınan yol ve zamanın başlangıcını ifade eder. Bu nedenle kesişen noktaya sıfır değeri yazılır.
• Tablodaki değerler, grafiğin doğruları üzerinde işaretlenir.
• Tablodan ilk zaman ve alınan yol değerleri seçilir.
• Zaman değeri, zaman ekseninde bulunur ve alınan yol eksenine paralel çizgiler çizilir.
• Alınan yol ekseninde, alınan yol değeri bulunur ve zaman eksenine paralel çizgiler çizilir ve çizgilerin kesiştiği noktalar işaretlenir.
• Bu işlem tüm noktalar için tekrar edilerek, işaretlenen noktalardan geçen bir doğru parçası çizilir.

Bir hareketlinin alınan yol - zaman grafiğinden belirli bir zamanda aldığı yol miktarı okunabilir. Bunun için okunacak olan zamandan alınan yol eksenin paralel bir doğru grafik çizgisine kadar çizilir. Doğrunun grafik eksene değdiği noktadan, zaman eksenin paralel bir doğru alınan yol eksenine doğru çizilir. Alınan yol ekseninde işaretlenen nokta, o aracın belirlenen zamanda aldığı yol miktarını verir.

Sürat - Zaman Grafiğinin Çizimi

Bir hareketlinin belirli zaman değerlerinde sahip olduğu sürat biliniyorsa, sürat - zaman grafiği çizilebilir. Hareketlinin sürat ve zaman değerleri bir tablo ile verilir. Grafiğin çizilmesi;

• Dikey eksenin sürati, yatay eksenin de zamanı ifade ettiği bir grafik çizilir. Eksenlerin kesiştiği nokta sürat ve zamanın başlangıcını ifade eder. Bu nedenle kesişen noktaya sıfır değeri yazılır.
• Tablodaki değerler, grafiğin doğruları üzerinde işaretlenir.
• Her zaman değeri için hareketlinin sürat değerleri grafikte işaretlenir.
• İşaretlenen noktalardan geçen düz bir doğru çizilir.

KONUYLA İLGİLİ KAZANIM SORULARINA BURADAN ULAŞABİLİRSİNİZ

_Kaynak:EBA