1.5.Amaçları Belirlemek
Yapılacak konuşmanın dinleyicilerini tanıma aşamasından sonra sıra hedefinize gelmiştir. Nereye gittiğinizi, nereye varmak istediğinizi bilmelisiniz. Başka bir deyişle konuşmanızın amacı nedir? Amacı belirledikten sonra hangi yoldan gideceğinizi seçersiniz, ancak nereye gittiğinizi bilmiyorsanız, nasıl davranacağınızı da bilemezsiniz.
Söylemek istediklerinizi düşünmeden önce, kendinize “Neden konuşuyorum?” diye sormalısınız. Nereye varmak istiyorsunuz? Sözünüzü bitirdiğinizde dinleyicilerinizin neler hissetmesini istiyorsunuz? Dinleyicilerinizden en fazla hangi tepkiyi göstermelerini istiyorsunuz? Kunuşmanızın sonuçlarına ilişkin hayaller kurun. Bunun gerçekleşip gerçekleşmeyeceği, hatta mümkün olup olmadığı knusunda kaygıya kapılmayın; sadece ulaşmak istediğiniz noktayı belirleyin.
Bazen, konuşmacılar tam olarak neyi amaçladıklarını belirlemekte zorlanırlar. “Konuşuyorum, çünkü yıllık pazarlama toplantısı”, “Konuşma yapmam gerekiyor, çünkü böyle istendi”, “Konuşma yapacağım, çünkü şirket başkanıyım”, “Konuşma yapmam gerek çünkü sıra bende” gibi şeyler söylerler. Amaçlarınızı belirlemekte zorlanıyorsanız, aşağıdaki önerileri değerlendirin.
Genel amaçlar şöyle sınıflandırılabilir:
- Bilgilendirme/öğretme/eğitme
- Harekete geçirme/teşvik etme/ilham verme
- İkna etme/satma
- Araştırma/tartışma/görüşme
- Eğlendirme
Amaçlar açıkça kağıda dökülürken somut terimler kullanmak genellikle zordur fakat genel amaçlara başvurmanız işinizi kolaylaştıracaktır. Amacınızı yazın. Unutmayın amacınız açık ve ulaşılabilir olmalıdır. Amacınız patronunuzu bir otomobiliniz olması gerektiğine ikna etmekse (ulaşılabilir bir hedeftir bu), kesinlikle Rolls Royce olacak diye ısrar etmeyin (muhtemelen ulaşılamaz bir hedeftir bu).Hedefinizi belirlerken, neye ulaşmak istediğinizi muhakkak tam olarak belirleyin, bununla birlikte başarılı olup olmadığınızı nasıl değerlendireceğinizi de. Dinleyicilerinizden beklediğiniz tepkiyi belirlemenizin, amacınızı tanmlamanızı sağladığını görebilirsiniz. Nasıl bir eylem beklediğinizi belirlemek için kendinize konuşmanızdan sonra insanların nasıl davranmasını istediğinizi ya da ne yapmasını beklediğinizi sorun. Örneğin, bir büro denetimcisi, beklediği eylemi “yanlış yönlendirilen telefonların sayısının azalması” olarak tanımlayabilir. Amaçları şunlar olabilir:
Santral operatörlerini yeni telefon teçhizatı hakkında bilgilendirmek.
Onların işlerine saygı duymasını sağlamak, böylece yanlış yönlendirilen telefon sayısı düşecektir
Hazırlıkların ilk aşamasını tamamladığınızda “Neden konuşuyorum ve bunun sonucunda ne bekliyorum?” sorusunu yanıtlayan, kaleme alınmış açık ve somut bir hedefiniz olacaktır.
Ulaşılabilir ve dürüstçe ortaya konmuş bir hedefi sözcüklere döküp kaleme almayı zaman kaybı gibi görüp bu aşamayı atlamak isteyebilirsiniz. Fakat hedef belirlerken harcanan zaman ve emek, hazırlığınızın sonraki evrelerinde malzeme seçimini ve kilit noktaların belirlenmesini kolaylaştıracaktır.
Zihin Haritası Oluşturmak
Konuşmanızı hazırlamak için bilgisayar başına oturduğunuzda ya da kağıdı kalemi elinize aldığınızda, 1 diye başlayabilirsiniz, ama ilginç fikirler sıralı bir biçimde akla gelmez.
Aynı zamanda hem yaratıcı olmak hem de bir yapı kurmak imkansız değilse bile zordur. Bu yüzden yaratıcılığınızı bir yapı içine oturtmaya çalışmak yerine, kağıdın ortasına bir daire çizip içine konuşmanızın amacını yazın.
Bunu düşünürken aklınıza gelen ilginç düşünceleri de bu daireden çıkardığınız doğrular üzerine yazın. Her yeni fikirle birlikte, aklınıza başka fikirler de geldiğini, bunların üzerine bir yapı kurabileceğinizi göreceksiniz.
Aklınıza gelenleri kâğıda geçirmeden, gereksiz bulmaktan kaçının. Bu sadece kendi kendinize beyin fırtınası yapmanın bir yoludur.
Konuşma yapacağınız konuyla ilgili her şeyi kağıda dökmeniz için, aklınıza gelenlerin mantıklı ya da konuyla ilgili olup olmadığı değerlendirmesinden kaçının. Böylece bir zihin haritası çıkarmış olacaksınız. Haritanıza yazdıklarınızın değerlendirmesini sonra yapabilirsiniz. Zihin haritası hazırlama işini birkaç güne yayarak da yapabilirsiniz. Bu süre zarfında aklınıza yeni fikirler geldiğini ve yeni bakış açıları belirdiğini göreceksiniz.
