Elektrik Akımının Etkileri

-A A +A

Bu konuda;

  • Üzerinden akım geçen bir bobinin, bir çubuk mıknatıs gibi davrandığını öğrenecek,
  • Bir elektromıknatısta akımın geçiş yönünden faydalanarak mıknatısın kutuplarını bulabilecek,
  • Üzerinden akım geçen bobinin merkezinde oluşan manyetik etkinin, bobinden geçen akım ve bobinin sarım sayısı ile değiştiğini öğrenecek,
  • Elektrik akımının manyetik etkisinin, günlük hayatta kullanıldığı yerleri öğrenecek,
  • Elektrik enerjisinin hareket enerjisine dönüştüğünü fark edeceksiniz.

Mıknatıs Yapabilir miyiz?

Mıknatıs nedir? Mıknatısların özellikleri nelerdir?

MıknatısDemir, nikel, kobalt gibi bazı metalleri çeken, bakır ve alüminyum gibi bazı metallere ve metal olmayan malzemelere etki etmeyen maddelere mıknatıs denir. Mıknatısın çekme özelliğine manyetik özellik, mıknatısın çektiği maddelere manyetik madde denir.

Mıknatısın kullanım alanları nerelerdir?

Mıknatısın kullanım alanı oldukça geniştir. Masamızdaki ataçları çekmekten tutun da, hızlı tren raylarına kadar her alanda görmek mümkündür mıknatısları.

Mıknatısın tarihçesi; MÖ 800 yıllarında Yunanlılar, bazı taşların demir parçalarını çektiğini gözlemlemişlerdir. Manyetik kavramının da bu olayın farkına varan çobanın adından, yani Magnes'ten geldiği sanılmaktadır.

Mıknatıslar etki alanlarına giren manyetik maddelere çekme ya da itme kuvveti uygularlar. Bu kuvvet temas gerektirmeyen bir kuvvettir. İtme ve çekme olayının varlığı o bölgede manyetik alan olduğu anlamına gelir. Manyetik alanın büyüklüğü mıknatısın gücüne bağlıdır.

Mıknatıslar doğal olarak bulunabildiği gibi yapay olarak da elde edilebilirler. Bununla ilgili ilk bulgular şu şekilde;

1820 yılında Danimarkalı bilim insanı Hans Christian Oersted rastlantı sonucu bir telden akım geçirildiğinde yanındaki pusula iğnesinin saptığını gözlemledi. 1825 yılında İngiliz bilim adamı William Sturgeon, selenoidin içine yumuşak bir demir çubuk konulduğunda manyetik kuvvetin arttığını gözlemledi.

Yapay mıknatıs nasıl yapabilirim?

Elektromıknatıs ÇiciManyetik bir maddeye (bir çivi olabilir) yalıtılmış bir tel sarıp, telden akım geçirdiğimizde manyetik maddenin uçları arasında bir manyetik akım oluşur ve madde mıknatıs özelliği göstermeye başlar (mıknatıslanır). Elektrik akımı yardımıyla elde edilen bu yapay mıknatıslara elektromıknatıs adı verilir.

Devreye bir akım verdiğimizde çivi, mıknatıs gibi davranır. İletkenden akım geçtiği sürece bir ucu N (Kuzey), bir ucu S (Güney) kutuplarına sahip bir mıknatıs gibi davranmaya devam eder. Bu elektromıknatısa bir pusula yaklaştırırsak pusulada sapma görürüz.

Oluşturduğumuz bu mıknatısın gücünü artırabilir miyiz?

Bunun için;

  • Devreden geçen akım şiddetini artırabiliriz.
  • Manyetik madde üzerindeki telin sarım sayısını artırabiliriz.

Gücü azaltmak içinde bunların tersini yapabiliriz.

Mıknatısın manyetik alanını oluşturan kuvvet çizgileri N kutbundan çıkıp S kutbuna gelecek şekildedir.

Manyetik Alan Kuvvet Çizgileri

Oluşturduğumuz elektromıknatısta bu yönleri nasıl tayin ederiz?

Sağ El KuralıSağ El Kuralı 2

Sağ el kuralına göre. Bu kurala göre sağ el baş parmağımızı akımın yönüne (+'dan -'ye doğru), bobini avuç içine aldığımızda başparmağımız bobine paralel olarak açılır. Bu durumda sağ el baş parmağımızın gösterdiği yön elektromıknatısımızın N kutbudur, diğer taraf ise S kutbu. Akımın yönünü değiştirirsek (pilin kutuplarını) mıknatısın kutupları da taraf değiştirir.

Elektrik Akımının Manyetik Etkisinin Kullanıldığı Yerler

Manyetik etki kapı zili ve elektrik motorlarında kullanılır. Elektrik motorları ve elektromıknatıs kullandığımız birçok makinenin yapısında vardır. Hurdalıklarda, çelik imalathanelerinde, kapı otomatikleri, alarm sistemleri, araba sinyal sistemleri, hoparlörler, mikrofon, bilgisayar diskleri, CD-DVD yazıcılar-okuyucular, matkap, çamaşır makinesi, saç kurutma makinesi, mutfak robotu, buzdolabı, ... hareketli parçaların hemen hepsinde elektrik motoru kullanılır.

Kapı Zili

Kapı Zili

Kapı zilinde yumuşak iletkenden yapılmış bobin, bobinin içerisinde bir manyetik çekirdek, bir palet (kontak yayı), çan ve tokmak gibi kısımları görürüz. Elektrik zilinde düğmeye basınca devreden akım geçer ve çekirdek elektromıknatıs özellik kazanır. Bu sayede kontak yayını çeker, tokmağın çana çarpmasını sağlar ve kontak ile teması kesilir. Bu sayede devreden akım geçmez. Akım geçmediği için çekirdek elektromıknatıslık özelliğini kaybeder. Yayı tekrar bırakır. Yayı bırakınca tekrar akım geçer .... şeklinde bir döngü başlamış olur. Bu şekilde kapı zili biz parmağımızı düğmeden çekinceye kadar çalmaya devam eder.

 

Yorumlar

çok güzel bir site çoğu bilim ödevimi bu siteden yapıyorum.

Sosyal Medyada Bizi Takip Edin

Kitap Gezintisi

Zircon - This is a contributing Drupal Theme
Design by WeebPal.