SES

Ses Dalgalarının Özellikleri

Ses, maddelerin titreşimi sonucu oluşur ve bir enerji türüdür. Ses; katı, sıvı veya gaz gibi maddesel bir ortamda yayılır. Boşlukta ses yayılmaz. Ses, bir noktadan başka bir noktaya doğru dalgalar halinde yayılır.

Sesin iki özelliğinden bahsedebiliriz;

1. Sesin frekansı (Sesin yüksekliği, sesin incelik-kalınlığı)
2. Sesin genliği (Sesin şiddeti-gürlüğü-sahip olduğu enerji)

Sesin Frekansı

Frekans, dalganın saniyedeki titreşim sayısıdır. Birimi Hertz (Hz) olarak ifade edilir.

Frekans, sesin ince ve kalın olmasını ifade eder. Frekans ne kadar büyükse ses o kadar ince (tiz), ne kadar küçükse o kadar kalın (bas) çıkar.

Şekil (a)'daki dalganın frekansı 2 Hertz iken şekil (b)'deki dalganın frekansı 3 Hertz'dir.

Frekansı hesaplamak için dalga boylarını aşağıdaki gibi dalga boylarını sayarız...

Yukarıdaki farklı frekanslardan (b), (a)'ya göre daha ince bir sese aittir diyebiliriz.

Aşağıdaki müzik portesinde bir çıkıcı gam görülmektedir.

Seslerin soldan sağa doğru frekansı artmaktadır.

En kalın erkek sesine bas denir ve frekansı 85 Hz civarındadır. En ince kadın sesine ise soprano denir ve frekansı ise 1050 Hz civarındadır.

Müzik aletlerinin ürettiği ses (nota) frekansı ölçülmüştür. Bir oktavlık nota frekansı aşağıdaki tabloda görülmektedir.

Bu tabloda sadece müzik aletlerinin en çok kullandıkları oktav gösterilmiştir. Diğer oktavlarda ise frekanslar bu tabloda gösterilen nota frekanslarının tamsayı ast veya üstü katıdır. Mesela la (A4) notasının frekansı 440 Hz.dir. Bir oktav yüksek (ince) la notasının frekansı bunun iki mislidir. Müzik aletleri arasında en ince ses piyanonun en ince do sesidir. 4186 Hz.lik bu nota 261.6 Hz.lik do notasının 4 oktav üstündedir. Kemanın en ince sesi ise ince soldur (3136 Hz ).

İnsan kulağı 20 Hz ile 20.000 Hz arasındaki sesleri duyabilir. Bu sınır her canlı için farklı olabilir.
Bazı canlılar için duyabildikleri frekans düzeyleri (ses yükseklikleri):

Canlı - İşitme aralığı (Hz)
İnsan : 20-20 000
Yunus : 110-150 000
Yarasa : 2000-120 000
Kedi : 45-64 000
Köpek : 60-45 000
Fil : 16-12 000

Sesin Genliği

Genlik, salınım hareketi sırasında denge konumundan olan en büyük uzaklığa denir. Diğer bir ifadeyle dalga yüksekliğidir...

Genlik, sesin şiddetini, gürlüğünü ifade eder ve sesin enerjisi de buna bağlıdır.

Genliği yüksek olan ses daha çok enerjiye sahip ve daha gürdür.

Yukarıdaki aynı frekanstaki seslerden uçağın sesinin genliği yüksek olduğu için arabanın sesinden daha gür çıkmaktadır.

Genliği müzik setinin ses ayarıyla doğru orantılı olarak ifade edebiliriz.

Müzik setinin sesini arttırıp azalttığımızda, frekansını değiştirmeden genliği ile oynamış oluruz...

Sesin şiddeti Desibel (dB) ile ifade edilir.

İşitilebilir en hafif sese ses eşiği denir ve 0 dB'dir.

Bazı ortamlardaki ses düzeyleri:

120 dB üzerindeki sesler işitme kayıplarına sebep olabilir.

Sesin Tınısı

Aynı frekanstaki seslerin farklı ses kaynaklarından çıktığı zaman göstermiş olduğu farklılığa sesin tınısı denir. Diğer bir ifadeyle sesin rengi de denir. Sesin tınısı sesin farklılığını ifade eder.